به نام خدا

درکوه ایوب که روستای دم افشان در دامنه شمالی آن قرار گرفته گیاهان خودروی زیادی ازجمله: آویشن، اسپند، بابونه، پرسیاوش، پونه کوهی، ترشک، تره کوهی، چالمه، خارشتر، ختمی، خاکشیر، رازیانه، شنگ شیره، شیرین بیان، کنگر، گاوزبان، گون، و.....می روید که افراد روستا از بعضی از آنها مانند آویشن جهت مصرف دارویی و معطر کردن غذاها، اسفند برای دود دادن و پاکیزگی خانه و کنگر جهت مصرف غذایی استفاده بیشتری می برند.

البته گیاهان بیشتری به صورت خودرو در این کوه و سرزمین های اطراف آن می روید که نشان دهنده کثرت تنوع گیاهی این منطقه است و چون هنوز مطالعه ایی روی آنها صورت نگرفته و یا این گیاهان بصورت علمی جمع اوری نشده اند نمی توان در مورد آنها قضاوت درستی کرد ویا به ذکر اسامی کامل آنها پرداخت و تنها اطلاعاتی که داریم از افراد قدیمی تر که تا اندازه ایی بهتر از ما ،گیاهان اطراف مان را می شناختند بدست آمده است.

لازم به توضیح است که در این سال های اخیر به دلیل استفاده بی رویه ، خشکسالی ،چرای احشام در مناطقی که رویش این نوع از گیاهان بیشتر بود و عواملی دیگر تنوع گیاهی منطقه کمتر شده و در جایی که به وضوح گیاهان با ارزشی می رویید حالا اثری از آنها نیست و یا خیلی کمتر شده است.بنابر این جای دارد جهت حفظ و نگهداری حداقل عرصه طبیعی منطقه چاره جویی بیشتری بکنیم .

بعضی از گیاهان نام برده شده در بالا در زمین های اطراف روستا(زمین های کشاورزی) هم می رویند که از جمله آنها می توان از کنگر ، شنگ، شیرین بیان، خاکشیر و ..... نام برد که با توسعه کشاورزی از تنوع آنها کاسته شده و بجای آنها علف های هرز در مزارع بیشتر شده است .

چون بعضی از گیاهان نام برده شده در بالا مانند آویشن ، اسفند ،کنگر و .... در این منطقه بیشتر می روید لازم دیدم در مورد آنها اطلاعات بیشتری به شما ارایه بدهم و در مقالات دیگری در مورد بقیه گیاهان موجود در اطراف روستای دم افشان بحث خواهیم کرد.

ابتدا از گیاه آویشن شروع می کنیم: این گیاه در همه جای دامنه کوه ایوب می رویدگیاهی است از تیره نعناع، پر شاخه، درختچه‌ای کوتاه و به اشکال و انواع مختلف بعضی با ساقه مدور وگاهی با ساقه چهار گوش که به نام آویشن پهن و باریک شناخته می شود این گیاه با گلهای آبی خوش رنگ بوی بسیار مطبوع و مزه تندی دارد بطوریکه وقتی در این کوه قدم می زنی عطر مطبوع آن در همه جا پراکنده است و انسان را به وجد می آوردو همانطور که گفته شد روستاییان بیشتر برای مصرف غذایی از آن استفاده می کنند بطور مثال:بر روی ماست می ریزند تا معطر شود و یا در غذا پختن به مقدار کم استفاده می شود و کمتر از خاصیت طبی آن بهره می برند ولی در سالهای قدیمی تر بعضی از افراد سالخورده که از خواص طبی آن اگاهی بیشتر داشتند استفاده زیادتری از آن می کردند و به دیگران هم توصیه می کردند از آن در جای خود بیشتر استفاده کنند.

خواص آویشن زیاد و متنوع می باشد و نمی شود در اینجا در مورد همه آنها بحث کرد ولی جهت داشتن اطلاعات اولیه به اختصار به چند خواص آن اشاره می کنم.

آویشن به دلیل داشتن طبع گرم و خشک برای افزایش اشتها، رفع خستگی و ضعف مفرط، درمان زکام و دردهای مفصل و گرفتگیهای عضلانی و نیز، جهت تقویت معده، طحال و کلیه مفید است. همچنین، از آویشن به عنوان خاصیت گندزدایی، ضد التهاب، ضد قارچ و ضد میکروب نام برده می شود.خوردن برگ تازه آویشن با غذا جهت تقویت دید چشم مفید بوده و عمل هضم غذا را نیز، تسهیل می کند. این گیاه داروی بسیار خوبی برای دستگاه تنفسی و بیماریهایی از قبیل زکام، برونشیت، آسم، گریپ و .... است. همچنین این گیاه داروی خوبی برای معده می باشد و ناراحتیهای معده را از نظر هضم، نفخ به طور کلی برطرف می کند.

البته لازم به یاذآوری است از گیاه آویشن به اندازه و به جای خود باید استفاده شود و از مصرف زیاد آن پرهیز نمود زیرا زیاده روی در مصرف آویشن کلیه را تحریک نموده موجب بروز آلبومین در ادرار-تضعیف عضله قلب-ایجاد سر گیجه و بروز صداهایی در گوش می شود.

گیاه بعدی که می خواهم در مورد آن بحث کنم اسفند یا اسپند نام دارد و در اطراف روستای دم افشان به وفور یافت می شودالبته این گیاه در همه جای دامنه کوه ایوب رشد می کند و مردم از آن استفاده می کنند.

اسفند گیاهی است علفی ، چند ساله ، کم ارتفاع ، پر برگ ، برگ ها با تقسیمات باریک و نا منظم ، گلهای آن به رنگ سفید تیره ، میوه آن کپسول نشکفته ، مدور و کروی شکل که دانه های سیاه رنگ اسپند در داخل آن قرار دارد و روستاییان از همین دانه های سیاه رنگ بیشتر جهت خوشبو کردن و ضد عفونی منازلشان استفاده زیادی می کنند.البته این گیاه خواص زیاد دیگری هم دارد که به اختصار به آنها اشاره ایی خواهم کرد مانند:ضد عفونی کننده قوی ، محرک ترشح شیر ، قاعده آور ، تحلیل برنده بادهای روده ، مدر ، ضد کِرم کدو ، مفید برای بیماریهای عصبی ، صرع ، فلج ، جنون ، نسیان ، رفع کننده استسقاء ، یرقان ، مسکن سیاتیک ، تصفیه کننده خون می توان نام برد.

و در آخر در مورد گیاه کنگر معمولی صحبت خواهیم کرد. این گیاه به وفور در دامنه کوه ایوب و هم چنین در اطراف روستای دم افشان یافت می شود و ساکنان منطقه در اوایل بهار جهت مصارف غذایی از آن استفاده می کنند.

کنگر معمولی گیاهی است خودرو با برگ های خاردار و ساقه که در ابتدا درون خاک قرار گرفته است . دم برگ داخلی سفید رنگ ، راس ساقه و هاگدان قسمت های خوراکی این گیاه را تشکیل می دهد وباید قبل از گل کردن گیاه آن را از خاک در آورد و بعد از تمییز کردن و شستن از آن در سوپ ، خورش و سالاد مورد استفاده قرار داد. زمان به گل نشستن این گیاه از بهار تا نیمه ی تابستان است که به عواملی چون شرایط اقلیمی و گرمای هوا وابسته است.

سرگل های این گیاه به عنوان سبزی مصرف می شود که برای دستگاه گوارش مقوی بوده و به هضم مواد غذایی کمک می کند. عصاره ی برگ و ریشه ی کنگر برای جلوگیری از رسوب چربی در جدار رگ ها مفید بوده و در درمان یرقان ، سوء هاضمه ، احساس ناراحتی در معده ، نفخ ، بی اشتهایی ، تهوع ، اسهال خفیف یا یبوست ، نارسایی کبد ، دفع مزمن آلبومین و کم خونی بعد از جراحی موثر بوده و از کبد در برابر سموم شیمیایی محافظت می کند.

کنگر طبیعتی گرم و خشک دارد و به همین علت آن را با ماست نیز می‌خورند و در ضمن برای آن دسته از افرادی که گرم‌مزاج هستند، خوردن آن توصیه می‌شود. علاوه بر این، کنگر منبع غنی پتاس است.